Unu komuna lingvo en Eŭropo

Grekio, Kreto

Eŭropo konsistas el multaj landoj, kaj en ĉi-landoj oni parolas eĉ pli da lingvoj. La limoj malaperis ene de Eŭropunio, oni libere cirkulas, tamen la lingvaj malsamecoj ankoraŭ estigis netranspaŝeblajn murojn. Tamen estus bele interkompreniĝi kun niaj najbaroj. Ni povus lerni multajn aferojn unuj de la aliaj. La scio de la "ordinaraj homoj" ne aperas tiel grava kiel tiu de scienculoj aŭ famuloj, sed ili ankaŭ havas multajn sciojn, kiuj povus utili ĉu disponigitaj al ĉiuj. La rekta komunikado estus pli facila. Se ĉi tiu "komuna scio" libere fluus, Eŭropo havus nur avantaĝojn rilate la evoluon en ĉiuj kampoj. Ni povas konstati ke vojaĝante en la diversaj landoj de Eŭropo oni nin sentas fremndaj, ĉar oni nin ne interkomprenas, ĉu oni celas komuniki kun tieaj loĝantoj. Tamen estus bele koni la morojn, la kulturojn kaj la pensmanierojn de la aliaj. Ni povus interŝanĝi ideojn, sen denove inventi la samajn aferojn kie ajn. Tio estus advantaĝe al ĉiuj. La tiel nomataj ekonomiaj potencoj (Usono, Ĉinio ktp) profitas el la avantaĝo komuniki per komuna lingvo. Ankaŭ ni devas atingi la saman objektivon.

En Eŭropo la homoj klopodas sin komprenigi per 3-4 diversaj lingvoj; inter ili la angla (eble pro la Usona efiko), avantaĝita sur la aliaj lingvoj. Tamen la angla, inter la 46 (+19) eŭropaj landoj, nur en tri el ili ĝi estas oficiala lingvo. Ĝuste pro tio multaj ne volus ĝin agnoski kiel oficiala lingvo. Kial ĝuste ĉi-lingvon? Kial ĝin konsideri la plej bonan inter la aliaj? Eŭropo estas multkolora, tial multaj perceptas kiel perforto sin esprimi per trudita lingvo. Eŭropo ne povas esti kolonio de la angla lingvo. Multaj vortoj eniras niajn kutimojn sen traduko. Ni skribas SMS (mesaĝojn), sendas leterojn per "e-mail" (elektronika letero), enmetas niajn datumojn en "pen drive" (poŝmemorigilo), ni legas sur "tablet" (tabuleto), ni klakas su "widget" (fenestraĵo). Aldone ni ne parolu pri la politika lingvaĵo... plena je anglaj vortoj. Paŝon post paŝon niaj lingvoj kaj dialektoj estas forlasitaj. Por ne aperi malmodernaj, la etaj landoj devas konformiĝi lerni la lingvojn de la grandaj landoj (ĉu la unua globaliĝo?). Tamen la lingvo de etaj landoj estas same grava, iliaj civitanoj ĝin amas kaj estas ligataj al ĝi. Multaj personoj havas malfacilaĵojn je lernado, la majunuloj tutunue. Ankaŭ tiuj, kiuj parolas la germanan aŭ la francan, ne ĉiam sukcesas sin komprenigi al aliaj. Ofte ankaŭ en grandaj landoj kontraŭvole oni lernas fremdan lingvon. En Francio aŭ Rusio, se ni celas paroli kun la simplaj civitanoj, ni ne povas komuniki per la germana aŭ la angla. Pro tio estas tre grave ke ezistu komuna eŭropa lingvo, akceptita de ĉiuj. Iuj grandaj landoj ne povas trudiĝi kaj domini per la propra alies lingvojn. Unu lingvo ne estas pli bona aŭ supera al aliaj.

Norvegio, Svalbardo

Ĝi devas esti lingvo kunmetita el ĉiuj nuntempe parolataj lingvoj en Eŭropo. Tiel ĉiu civitano povas agnoski parton de sia lingvo. Estas konsilinde elekti la plej mallongajn uzatajn vortojn. Ekzemple la ungara vorto "jó"(bona) en la rusa estas "хорошо" (haraso); nu du literoj en la hungara, ses en la rusa. La vortoj mallongaj estas pli facile memorigeblaj, kaj bezonas malpli da spaco kiam ni devas ilin enarkivigi. Necesas do malpli da inko, da papero, kaj da spaco en CD (Kompakta Disko) kaj datummemoro. La mallongajn vortojn oni lernas, prononcas kaj skribas pli facile. Per poŝkomunikilo ni sendas mallongajn mesaĝojn, poste ne plu estos bezonataj mallongigoj. Indas uzi karaktron por ĉiu parolsono, tial estas pli simple prononci kaj la vortoj estas pli esencaj. Por la duoblaj (foje ankaŭ trioblaj) literoj oni povas uzi konvencian signon. Pli bone uzi unu literon ol pli da karaktroj, tiel ke ĉiu parolsono havu sian taŭgan literon.

La angla kaj la franca ne taŭgas tiucele. Preskaŭ ĉiuj vortoj devas esti malsame prononcataj, ĉar litero foje havas 2-3 prononcojn, aŭ uzas 2-3-4 literojn por unu prononcsono. La vortoj prononcataj ofte entenas en la skribo literojn, kiuj malaperas en la prononco; ili estas malfacile lerneblaj kaj malŝparas karaktrojn. Jen ekzemplo el la angla: to, too, you, crew, two; en la prononco ĉiuj tiuj vortoj finas per „-U”, dum en la skribado ili finas tute malsame: -U > -O, -OO, -OU, -EW, -WO. Kiu legas unuafoje, malfacile prononcas senerare. La angla uzas la mallongan alfabeton de la latina, kvankam ĝi ne estas pli simpla, kiel atestas la ekzemplo. Krome la landoj kiuj uzas tiun mallongan alfabeton parolas lingvon kun gravaj malsamecoj laŭ la regionoj.

Nord-Irlando, Muileann na Buaise

Por komuna lingvo oni devas uzi ununuran skribmetodon, estas sensencaĵo kunmeti latinajn kaj cirilajn karaktrojn. Gravas ke kiu ajn kaj kie ajn oni povu legi kiu ajn skribaĵon. La latina ŝparas karaktrajn spacojn, ĉar ĝi havas malpli da duoblaj literoj. Simile la trigendra solvo (vira, virina kaj neŭtra) estas senutila diferencigo, estas nebezone uzi malsamjn vortojn kun la sama signifo. Kaj same senutile estas distingi en la interparolo inter la pronomoj vi aŭ ci ecc., ankaŭ ĉi solvo postulas pluan nenecesan spacon.

En la komuna lingvo oni povas enigi vortojn konsiderante la procentaĵon da loĝantoj, kiuj ĝin uzas. Ankaŭ en ĉi-afero gravas la longeco de la vortoj. Ne estus ĝuste ke la ĉiutagaj vortoj estus ĉerpitaj de la lingvoj de 2-3 grandaj landoj: la tuta klopodo estus senutila. Oni devas, egale al ĉiuj lingvo, elekti inter 7-8000 plej uzataj vortoj en la interparolado. Ankaŭ la gramatiko devas esti kiel eble plej simpla. Oni bezonas uzi mallongajn artikolojn, substantivojn kaj sufiksojn.

Ĝi ne devas fonti el mortintaj, artefaritaj kaj neeŭropaj lingvoj. Ĉi lingvo estu viva, moderna, neŭtrala kaj de la eŭropanoj.

Grekio, Meteora

La atingitan "komuna eŭropa lingvo" oni povos disvastigi tra la amaskomunikiloj, interreto, ktp por ĝin evoluigi egale en la tuta Eŭropo. Kune kun la naciaj lingvoj oni povos ĝin instrui jam en la infanlernejoj. Samtempe oni ne perdus eĉ ne nian gepatran lingvon. Aliaj avantaĝoj estus ke sur la komercata varo oni ne devus skribi per pluraj ligvoj la uzmetodon, kio tiom kostas al la produktanto laŭ la leĝoj de Eŭropunio. Ofte ĝi konsistas el preskaŭ broŝuretoj, en kiu estas klarigitaj la uzmanieroj.. kroma malŝparo de papero kaj inko. Tio havas gravajn sekvojn ankaŭ sur la medio.

La celo di eubabel.eu estas kreado de komua eŭropa lingvo. Mi ŝatus ke privataj homoj kaj profesiuloj helpu min en kreado de ci-verko. Kiom pli da homoj partoprenos, tiom pli frue ĝi fariĝos la lingvo de eŭropanoj, t.e. la nia.